Η μπουκιά ψωμί που χώρισε τον Χριστιανισμό

Η σχέση της τροφής με την θρησκεία είναι γνωστή από αρχαιοτάτων ετών. Κάθε θρησκεία
είχε, και ακόμη έχει, τις ιερές τροφές της, τις απαγορευμένες τροφές, ακόμη και τροφές που τρώνε μόνο οι θεοί της. Παλιότερα, σε αυτό το άρθρο, είχαμε δώσει μια εξήγηση για το λόγο που ο άρτος και ο οίνος ήταν ανέκαθεν μια ιερή τροφή για τους λαούς της Μεσοποταμίας και της Μεσογείου. Σήμερα όμως θα δούμε πως η μορφή που μπορεί να έχει μια μπουκιά ψωμί μπορεί να διχάσει για αιώνες εκατομμύρια ανθρώπους σε όλο τον κόσμο προκαλώντας πολέμους, δυστυχία και θάνατο για αιώνες.
Καθολικός Άζυμος Άρτος
Το 1054 μ.Χ. δύο θρησκευτικοί ηγέτες συναντήθηκαν για να δημιουργήσουν μια κοινή συνταγή με την οποία θα παρασκευαζόταν ο Άρτος της Θείας Λειτουργίας στην Χριστιανική Εκκλησία, καθώς μέχρι τότε στην μεν Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία ο Άρτος είχε τη μορφή ζυμωμένου ψωμιού ενώ στην Δυτική Εκκλησία τη μορφή μπισκότου. Υπήρχε αρκετός χώρος για συμβιβασμό, αλλά κρίνοντας από την προκαταρκτική αλληλογραφία των δύο ανδρών, η επικείμενη καταστροφή ήταν πιθανώς αναπόφευκτη. «Το άζυμο ψωμί είναι νεκρό και άψυχο», έγραψε σε μια επιστολή του ο Ορθόδοξος Πατριάρχης Μιχαήλ Κηρουλάριος, «επειδή στερείται μαγιάς, που είναι η ψυχή και αλατιού, που είναι ο νους του Μεσσία». «Ανοησίες», ήταν η απάντηση από τον Καθολικό Καρδινάλιο Χάμπερτ. «Αν δεν ήσουν τόσο επίμονα αντίθετος με την απλή αλήθεια θα έπρεπε να σκεφτείς, όπως κάνουμε εμείς, και να ομολογήσεις ότι κατά τη διάρκεια του Μυστικού Δείπνου ήταν άζυμο ψωμί αυτό που μοίρασε ο Ιησούς Χριστός. "
Ο Ορθόδοξος Πατριάρχης Μιχαήλ Κηρουλάριος

Οι ακριβείς λόγοι για αυτές τις διαφορετικές συνταγές είναι μάλλον περίπλοκοι. Η Ορθόδοξη Εκκλησία πιστεύει ότι η μαγιά που δημιουργεί το ψωμί αντιπροσωπεύει τη δύναμη ζωής του Χριστού. Οι Ελληνίδες νοικοκυρές πίστευαν τότες (και πολλές μέχρι πρόσφατα) ότι η ζύμη τους φουσκώνει από το θέλημα του Χριστού, σε ανάμνηση της ανάληψης από τους νεκρούς. Πίστευαν ακόμη ότι η ζύμη είχε κάποιου είδους ζωής μέσα της, εξ ου και οι διάφορες προλήψεις για λόγια, προσευχές ή στοίχους που πρέπει να λέγονται στη ζύμη για να γίνει καλή. Από την άλλη, η Ρωμαιοκαθολική συνταγή προέρχεται από το ψωμί matzoh που οι Εβραίοι μοιράζονται στο Πάσχα, ένα επίπεδο, σκληρό ψωμί που άφησαν άζυμο φεύγοντας βιαστικά από την Αίγυπτο και δεν υπήρχε χρόνος να αφήσουν το ψωμί να «ανέβει».
Όμως οι διαπραγματεύσεις δεν ξεκίνησαν καθόλου καλά, αν δηλαδή ξεκίνησαν καν. Ο Καρδινάλιος Χάμπερτ έφτασε στην Κωνσταντινούπολη μετά από ένα μακρύ ταξίδι και ήταν ήδη εξοργισμένος για μια επιστολή που πίστευε ότι ο Κηρουλάριος είχε γράψει καταδικάζοντας τον καθολικό άζυμο άρτο. Ο Κηρουλάριος, ωστόσο, δεν είχε ιδέα για την επιστολή την οποία, στην πραγματικότητα, είχε γράψει ένας Βούλγαρος αρχιεπίσκοπος. Από την άλλη, ο Χάμπερτ είχε ξεχάσει να ειδοποιήσει για την επίσκεψή του και με δεδομένο το γεγονός ότι την εποχή εκείνη αν δεν υπήρχε μια κατά πρόσωπο συνάντηση κανείς δεν μπορούσε να γνωρίζει την εμφάνιση του άλλου, όταν κάποιοι ξένοι εμφανίστηκαν στο σπίτι του Κηρουλάριου χωρίς προειδοποίηση, φωνάζοντας και βρίζοντας για μια μυστηριώδη επιστολή, ο Κηρουλάριος πίστεψε ότι ο Χάμπερτ ήταν στην πραγματικότητα ένας κατάσκοπος που παρίστανε τον απεσταλμένο του Πάπα. Έτσι ακολούθησε ένας γενικότερος διπλωματικός χαμός που ενέπλεξε και τον Πάπα και τον Αυτοκράτορα και στην κατάληξή του ο Χάμπερτ επέδραμε στην Αγία Σοφία και κάρφωσε το έγγραφο του αφορισμού του Κηρουλάριου στην Αγία Τράπεζα του ναού. Ο Κηρουλάριος ανταπέδωσε τον αφορισμό, διακηρύσσοντας τους Καθολικούς αιρετικούς και απαγορεύοντας τα κοινά γεύματα μεταξύ Ορθόδοξων και Καθολικών κληρικών.
Αυτή η διαμάχη διαίρεσε τον πιο ισχυρό οργανισμό του κόσμου στη μέση και ξεκίνησε διαμάχες που θα χώριζαν την Ευρώπη για αιώνες. Ήταν αυτή η διαμάχη την οποία ανέφεραν οι Σταυροφόροι όταν λεηλάτησαν την Κωνσταντινούπολη και έβαλαν μια πόρνη στο θρόνο του Κερουλάριου το 1204.
Οι δύο εκκλησίες ήραν τελικά τα αμοιβαία αναθέματα εννιακόσια χρόνια αργότερα το 1965, επί Οικουμενικού Πατριάρχη Αθηναγόρα και Πάπα Παύλου ΣΤ’.

ΠΗΓΕΣ:
In the Devil’s Garden: Stewart Lee Allen
1054 The East-West Schism: George T. Dennis - Christian History, #28, 1990